A studie gepubliceerd in het tijdschrift Brain Eerder dit jaar werd een profiel van ontstekingsgerelateerde eiwitten geïdentificeerd dat mogelijk zou kunnen dienen als een FTD-biomarker om de ernst van de ziekte te meten. Het eiwitprofiel werd geïdentificeerd via bloedserummonsters, waarbij de auteurs de toegankelijkheid van bloedgebaseerde biomarkers boven andere benadrukten.

Cytokinen die vrijkomen bij neuro-ontsteking, een veelvoorkomend kenmerk van FTD

Eerdere studies hebben aangetoond dat neuro-inflammatie een pathogeen proces is dat ook voorkomt bij FTD-aandoeningen. Wanneer FTD neuro-inflammatie veroorzaakt, activeren en geven de immuuncellen van de hersenen pro-inflammatoire eiwitten af, cytokinen genaamd. Hoewel dit proces in eerste instantie nuttig is, kan aanhoudende neuro-inflammatie neuronen beschadigen en de progressie van FTD verergeren.

Hoewel er onderzoek wordt gedaan naar behandelingsstrategieën om neuro-inflammatie bij FTD aan te pakken, merken de auteurs op dat een duidelijk begrip van het eiwitprofiel bij FTD noodzakelijk is om ziekteprogressiemodellen en klinische studies goed te kunnen ontwerpen. De auteurs benadrukken echter ook de noodzaak dat elke set biomarkers toegankelijk en schaalbaar is; PET-gebaseerde biomarkers zijn bijvoorbeeld niet gemakkelijk schaalbaar vanwege de hoge kosten en de gebrekkige toegang tot scanners in veel klinische centra wereldwijd. Omdat ze toegankelijk zijn via een kosteneffectieve en toegankelijke flebotomie, vormen bloedgebaseerde biomarkers een toegankelijke en eenvoudig schaalbare optie.

Om te bepalen of de niveaus van een bepaald cytokineprofiel in het bloed gebruikt kunnen worden als biomarker voor de ernst van FTD, voerden de onderzoekers een analyse uit van bloedserummonsters van mensen met FTD. Via twee centra voor FTD en Parkinson-aandoeningen aan de Universiteit van Cambridge rekruteerden de onderzoekers 214 mensen met FTD: 52 met gedragsvariant FTD (bvFTD), 58 met progressieve supranucleaire verlamming (PSP), 53 met corticobasaal syndroom (CBS), 20 met semantische variant PPA (svPPA), en 31 met niet-vloeiende/agrammatische variant PPA (nfvPPA)Daarnaast werden 29 mensen zonder FTD gerekruteerd als controlegroep.

Bij alle deelnemers werd een bloedafname uitgevoerd en werden dezelfde cognitieve tests uitgevoerd. Een subgroep van 44 personen onderging PET-scans om te testen of verhoogde cytokineprofielen verband hielden met ontstekingen in het centrale zenuwstelsel.

Verhoogde cytokineniveaus weerspiegelen een grotere ernst van de ziekte

Na analyse van monsters en een statistische analyse ontdekten de auteurs van de studie dat het cytokineprofiel mensen met FTD onderscheidde van controlepersonen, en dat het profiel detecteerbaar was bij alle FTD-stoornissen. De cytokineniveaus waren hoger bij alle vormen van FTD vergeleken met die van controlepersonen, hoewel het niveau varieerde tussen stoornissen.

wanorde	Cytokineniveau vergeleken met controles
bvFTD	4.94
PSP	4.37
CBS	4.77
nfvPPA	5.49
svPPA	3.55

Het verhoogde cytokineprofiel correleerde met vergelijkbare bevindingen in het PET-cohort, wat bevestigt dat cytokineniveaus in het bloed correleren met neuro-inflammatie. De auteurs benadrukken het belang van bloedbiomarkers zoals die welke zij hebben geïdentificeerd, hoewel ze ook de nadelen van het gebruik van het cytokineprofiel benoemen. De topografische gegevens die worden verkregen via beeldvorming zoals PET, die laat zien welke hersengebieden degenereren, zijn niet beschikbaar met bloedgebaseerde cytokines.

De verhoogde cytokineniveaus zijn ook niet specifiek voor een FTD-stoornis; dit betekent dat ze niet gebruikt kunnen worden om een differentiële diagnose tussen de stoornissen te stellen. Het gedeelde karakter van de cytokineniveaus betekent echter ook dat een immunotherapeutische aanpak voor één FTD-stoornis mogelijk wel bruikbaar is voor de rest. Bovendien duiden hogere cytokineniveaus in vergelijking met anderen met FTD op een grotere ernst, wat betekent dat ze gebruikt kunnen worden als biomarker om iemands prognose te bepalen.

AFTD ondersteunt onderzoekers die zoeken naar biomarkers voor FTD via onze subsidieprogramma's en door wetenschappers uit verschillende vakgebieden de mogelijkheid te bieden om samen te werken en bevindingen te vergelijken. Holloway-top van 2023 was gericht op de discussie over potentiële FTD-biomarkers, de FTD-onderzoeksrondetafelgesprek 2024 heeft dit onderwerp verder uitgewerkt door problemen in de klinische proeven aan te pakken, zoals het gebrek aan biomarkers.

Bloedgebaseerde biomarkers kunnen FTD-diagnostiek toegankelijker maken door het proces van gegevensverzameling te stroomlijnen. Universiteiten in het Verenigd Koninkrijk zijn het uitvoeren van een uitgebreid bloedbiomarkeronderzoek om bloedtesten te ontwikkelen voor de diagnose van dementie. Een ander onderzoek toonde aan dat TDP-43-niveaus in bloedserummonsters kunnen worden gebruikt voor differentiële diagnose van FTD.