A studie gepubliceerd in het tijdschrift Alzheimer's & Dementia evalueert het vermogen van een nieuwe eiwittest om bloedgebaseerde biomarkers van dementieën, waaronder FTD, te detecteren en analyseren.

Bloedbiomarkers als een Pad naar vroege, nauwkeurige diagnose

Klinisch bruikbare biomarkers zijn essentieel voor een vroege en accurate diagnose, vooral nu potentieel ziektemodificerende FTD-behandelingen in klinische studies vorderen. Biomarkers zijn meetbare aspecten van de biologie die aanwijzingen kunnen geven over de aanwezigheid of progressie van de ziekte. Er bestaan momenteel geen goedgekeurde biomarkers die specifiek zijn voor FTD. Bloedbiomarkers zijn, in vergelijking met biomarkers die in het hersenvocht (CSF) worden gedetecteerd, gemakkelijker te meten, waarbij bloedafnames minder invasief en toegankelijk zijn voor meer clinici dan lumbaalpuncties.

Zoals de auteurs van de studie opmerken, hebben bloedgebaseerde eiwitbiomarkers de potentie om de diagnose te ondersteunen door de aanwezigheid van een moleculaire pathologie of een proces vast te leggen dat optreedt tijdens een ziekte, zoals neuro-inflammatie. Het onderzoek naar de ontwikkeling van bloedbiomarkers heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt, met recent ontwikkelde assays die in staat zijn om vele bloedgebaseerde eiwitten tegelijkertijd met hoge gevoeligheid te onderzoeken. Een dergelijke bloedbiomarkertool die in onderzoeksomgevingen wordt getest, is de nucleïnezuur-gekoppelde immunosandwich assay (NULISA), die afzonderlijke tests omvat voor ziekten van het centrale zenuwstelsel (CZS) en ontstekingen.

De onderzoekers wilden de detectiecapaciteit van NULISA voor biomarkers testen en evalueren of het biomarkers binnen en tussen verschillende neurodegeneratieve aandoeningen, waaronder FTD, kon detecteren. De auteurs hanteerden een tweefasenaanpak voor het onderzoek. Eerst vergeleken ze NULISA-tests van conventionele biomarkers met een andere test (Simoa), die een hoge gevoeligheid heeft maar minder targets detecteert. Vervolgens beoordeelden de auteurs de CNS- en ontstekingspanels om de haalbaarheid te evalueren van het gebruik van NULISA voor de identificatie van potentiële diagnostische en prognostische biomarkers.

Van de 142 deelnemers aan het onderzoek hadden er 18 FTD met gedragsvariant FTD (bvFTD), 15 hadden FTD met primaire progressieve afasie (PPA), 36 hadden progressieve supranucleaire verlamming (PSP)34 hadden Lewy-bodydementie (LBD), 20 hadden de ziekte van Alzheimer en 20 hadden een milde cognitieve stoornis (MCI) met meetbare amyloïden (een veelvoorkomende biomarker voor de ziekte van Alzheimer). Bloedmonsters werden afgenomen via een standaard flebotomie en verwerkt voor analyse met NULISA.

NULISA detecteert betrouwbaar eiwitpaneel in bloed

De auteurs schrijven dat NULISA eiwitten met hoge gevoeligheid kon detecteren in zowel het CZS als in de ontstekingspanels, hoewel niet alle monsters de kwaliteitscontrole doorstonden. Bij vergelijking van de met NULISA gemeten bloed-serumbiomarkers met de met Simoa gedetecteerde plasmabiomarkers, werd een significante correlatie in eiwitniveaus waargenomen tussen de twee assays.

Het NULISA CNS-panel toonde aanzienlijke verschillen tussen aandoeningen bij vergelijking van de verschillende groepen deelnemers. Voor FTD en PSP waren verhoogde niveaus van proteïne neurofilament light (NfL) de belangrijkste biomarker die deelnemers met beide aandoeningen onderscheidde van gezonde controlepersonen. Bovendien werd, vergeleken met controlepersonen, een specifiek enzympaar verhoogd gevonden bij mensen met bvFTD. Hogere niveaus van bepaalde eiwitten in het CNS-panel onderscheidden mensen met PSP van mensen met bvFTD, en vice versa. Bij het beoordelen van het CNS-panel op mogelijk prognostische biomarkers, ontdekten de auteurs dat verhoogde NfL-niveaus significant geassocieerd waren met ziekteprogressie en -ernst, evenals met lage niveaus van het hormoon CRH.

Het is belangrijk om op te merken dat NfL niet specifiek is voor FTD en verhoogd kan zijn bij diverse aandoeningen die hersenschade veroorzaken, of bij systemische ontstekingen. De kracht van deze grootschalige verkennende studies ligt in het identificeren van nieuwe kandidaat-biomarkers en/of het valideren van het gebruik van bestaande kandidaten in bepaalde gevallen.

Het ontstekingspanel toonde aan dat de eiwitten amfireguline en CD276 verhoogd waren bij mensen met bvFTD, PSP en LBD. Mensen met bvFTD en PSP hadden hogere waarden van meerdere ontstekingsmarkers, waardoor ze zich onderscheidden van mensen met AD, MCI en LBD, die een beperktere set markers hadden. In tegenstelling tot het CNS-panel vonden de auteurs echter geen markers die bvFTD en PSP significant differentieerden. Bij het controleren van het ontstekingspanel op prognostische markers ontdekten de auteurs dat 25 statistisch significante voorspellers waren van ziekteprogressie, waaronder CD276 en amfireguline.

Over het algemeen bleek NULISA zeer gevoelig voor veranderingen in serumeiwitniveaus bij verschillende aandoeningen. Het CNS-panel toonde een hoge betrouwbaarheid en was in staat tot differentiële eiwitdetectie, terwijl het ontstekingspanel de complexiteit van veranderingen veroorzaakt door verschillende aandoeningen aantoonde. De studie toonde aan dat complexe assays zoals NULISA consistente resultaten kunnen opleveren (zoals de gevestigde Simoa-testen) en tegelijkertijd een breder scala aan informatie bieden.

Dit soort studies kan helpen bij het identificeren van nieuwe eiwitkandidaten die kunnen dienen als biomarkers om aandoeningen te onderscheiden. Meer onderzoek is nodig om de geïdentificeerde kandidaten te volgen en hun specificiteit voor een bepaalde aandoening of ziektestadium te beoordelen. Bent u geïnteresseerd om bij te dragen aan FTD-onderzoek? Het FTD Disorders Registry kan u in contact brengen met onderzoeken die deelnemers werven en u helpen uw levenservaringen te delen met onderzoekers, zodat zij het onderzoek kunnen sturen.